ИНКЛЮЗИЯ ЖАҒДАЙЫНДА ЕСТУ ҚАБІЛЕТІ ЗАҚЫМДАЛҒАН БАЛАЛАРДЫҢ СӨЙЛЕУІН ДАМЫТУ ҮШІН КОМПЬЮТЕРЛІК ҚОСЫМШАЛАРДЫ ҚОЛДАНУ
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.48371/PEDS.2023.71.4.019Кілт сөздер:
жалпы сөйлеудің дамымауы, сөйлеуді дамыту, құм терапиясы, компьютерлік қосымшалар, мектеп жасына дейінгі балалар, ұсақ моторика, есту қабілеті зақымдалған балалар, инклюзияАннотация
Бұл зерттеу жұмысын Қазақстан Республикасы Ғылым және Жоғары білім министрлігінің Ғылым комитеті қаржыландырды (ИРН AP19679272 «Есту қабілеті зақымдалған балаларға инклюзивті білім беру үшін үйретуші мобильді қосымшалар әзірлеу»).
Мақаланың мақсаты есту қабілеті зақымдалған балалардың сөйлеуін дамытуға компьютерлік қосымшалардың әсерін анықтау.
Мақаланың мазмұны ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларда сөйлеудің дамуына байланысты зерттеулерді қарастырады. Ерекше қажеттіліктері бар балалар санатына сөйлеу қабілеті бұзылған балалар жатады, әдетте, балалардың бұл санатында есту қабілеті, фонематикалық есту қабілеті, ұсақ моторикасы, кеңістіктік бағдары бұзылған, бұл баланың сөйлеуінің дамуына тікелей әсер етеді.
Сияқты көптеген зерттеушілер Р.Е. Левина, Р.М. Боскис, Г.А. Никашина балалардағы сөйлеудің жалпы дамымауын зерттегендер сөйлеудің жалпы дамымауының түйіндік формациясы фонемалық есту қабілетінің қалыптаспауы деп санайды. Демек, сөйлеудің жалпы дамымауы кездесетін балаларда дыбыстық талдау мен сөз синтезін меңгеруде қиындықтар туындайды бұл дислексия мен дисграфияда көрінетін әр түрлі ауытқуларға әкеледі. Содан кейін мұндай балалар мектепте оқуда қиындықтарға тап болады, сондықтан бұл мәселе маңызды және өзекті болып табылады.
Авторлардың пікірінше, сөйлеуді дамыту жұмысында инновациялық әдістерді қолдану қажет. Авторлар әртүрлі заманауи инновациялық технологияларды, жұмыс әдістерін талдайды. Қолдың ұсақ моторикасын дамыту мен сөйлеуді дамытудың өзара байланысы туралы ережеге негізделген сөйлеудің жалпы дамымауы бар мектеп жасына дейінгі балалардың ұсақ моторикасының қалыптасқан дағдыларын анықтау бойынша эмпирикалық зерттеу жүргізілді. Үш блоктан тұратын Н.В. Нищеваның ұсақ моторикасын зерттеудің диагностикалық әдісі қолданылды. Экспериментке қатысатын мектеп жасына дейінгі балалар тобы анықталды.
Практикалық тұрғыдан алғанда, ұсақ моториканы да, сөйлеуді де бірлікте дамытуға мүмкіндік беретін құм терапиясын қолдану бойынша ұсыныстар мен жаттығулар жүйесі берілген. Ұсынылған жаттығулар жүйесі әдістемелік негізделген және эксперименталды түрде тексерілген.
Зерттеу нәтижелерін мектеп жасына дейінгі балалармен жалпы үлгідегі балабақшаларда, арнайы ұйымдарда, сондай-ақ ТжКБ және ЖОО жүйесінде тәрбиешілерді, логопедтерді даярлау кезінде пайдалануға болады.
