МЕТАКОГНИТИВТІ-АРГУМЕНТАТИВТІ ОҚЫТУ: БИОЛОГИЯНЫ ТҰЖЫРЫМДАМАЛЫҚ ТҮСІНУГЕ ЖӘНЕ АРГУМЕНТ ДАҒДЫЛАРЫНА ӘСЕР ЕТУ

Аннотация

Метатану және аргументация бойынша оқыту, әсіресе мектеп
білімінде өте аз зерттелген сала болып табылады. Бұл зерттеу метакогнитивті
және аргументтік әрекеттің элементтерін біріктіретін эксперименттік
оқытудың мектеп оқушыларының биологияны тұжырымдамалық түсіну
деңгейіне, сондай-ақ олардың аргумент дағдыларына әсерін зерттейді. Осы
квазиэксперименттік зерттеуде тәуелді айнымалылар араласуға дейін және
одан кейін өлшенді, және оған 131 оқушы (59 сегізінші және 72 он бірінші
сынып оқушылары) қатысты. Эксперименттік бағдарлама метакогнитивтіаргументтік ортаға негізделген биология сабақтарын өткізуді көздеді, бұл
оқушыларды сегіз апта бойы ғылыми дәлелдер әзірлеуге және құрылымдық
пікірталастарға қатысуға шақырды. Өзара оқытуға және білімді бірлесіп
құруға ықпал ететін аргументациялық сессияларды қамтитын бірегей оқу
моделі қолданылды. Зерттеу қатысушылардың биологиялық ұғымдарды
түсінуінде айтарлықтай жетістіктерді көрсетті. Эффект мөлшері екі класс
үшін де «орташа» және «үлкен» арасында өзгерді. Бұл нәтиже эксперименттік
оқыту аясында аналитикалық ойлау, алқалық оқыту және метакогнитивті
реттеу дағдыларын дамытуға баса назар аударылғандығына байланысты
болуы мүмкін. Алайда, дәлелдеу дағдыларына әсері анағұрлым нюансты
көрсетті, он бірінші сынып оқушылары айтарлықтай прогреске қол жеткізді,
ал сегізінші сынып оқушылары үшін бұл шамалы болды. Нәтижелер
метакогнитивті алгоритмдер мен құрылымдық дәлелдерді қолдана отырып,
оқушылардың күрделі ғылыми тұжырымдамаларды түсінуін тереңдету үшін
оқыту моделінің әлеуетін көрсетеді, ал екі сыныпта да тұжырымдамалық
түсінуді дамытудағы тиімділік бұл әдіс берілген параметрді дамытуда жасқа
байланысты когнитивті айырмашылықтарды жеңуге мүмкіндік береді
деп болжайды. Бұл зерттеу метакогнитивті процестер аргументпен бірге
материалды тереңірек игеруге қалай ықпал ететінін түсінуге көмектеседі.
Алайда, аргумент дағдыларына араласудың әсері одан әрі нақтылауды қажет
етеді. Ғылыми зерттеулердің болашақ бағыттарына рандомизацияланған
бақыланатын зерттеулер жүргізу, ұзақ мерзімді әсерлерді зерттеу, сондайақ осы тәсілдің әртүрлі пәндер мен контингенттерге қолданылуы кіреді. Қорытындылай келе, авторлар мұғалімдерге оқытудың метакогнитивтіаргументтік моделін қолдануды ұсынады. Бұған сыныптағы құрылымдық
талқылаулар мен оқушылардың даму деңгейіне бейімделген рефлексиялық
тәжірибелер арқылы қол жеткізуге болады. Сонымен қатар авторлар
ұсынылған тәсіл аясында үнемі кері байланыс қажет екеніне назар аударады