ЖОҒАРЫ ОҚУ ОРЫНДАРЫНЫҢ БІЛІМ БЕРУ ОРТАСЫНДА ОҚУ ҮДЕРІСІН НӘТИЖЕЛІ ҚҰРУ ҚАЖЕТТІЛІГІ
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.48371/PEDS.2025.77.2.018Кілт сөздер:
зерттеуге қызығушылық, қалыптастыру, іс-әрекет, тәжірибеге бағытталған оқыту, оқу процесін нәтижелі құру, білім беру ортасы, ғылыми-зерттеу қызметі,, құзыреттіліктерАннотация
Мақалада мамандықты сәтті игеру үшін жоғары ынталы тұлғаны қалыптастырудағы ғылыми-зерттеу қызметінің рөлі көрсетілген. Ғылыми-зерттеу қызметімен айналысатын студенттер неғұрлым сауатты, коммуникативті, өз қызметін өз бетінше жоспарлай алады деп негізделеді.
Зерттеу қызығушылығын тиімді қалыптастыру үшін студенттерді ғылыми семинарлар мен студенттік конференциялардың жұмысына тарту, оқу мамандығы бойынша және басқа салаларда ғылыми зерттеулер жүргізуге мүмкіндік беру қажет. Студенттің зерттеуші ретінде дамуына ықпал ету үшін әр оқу жылында ғылыми-зерттеу жұмыстарына қойылатын талаптарды арттыру қажет.
Мақалада студенттердің ғылыми-зерттеу жұмыстарын ұйымдастыру формалары қарастырылған. Ғылыми құзыреттілік деңгейін арттыруға және жаңа дағдыларды, қабілеттерді дамытуға, зерттеуші ретінде өзінің құндылығы мен бірегейлігін түсінуге баса назар аудару қажеттілігі атап өтіледі. Зерттеу жұмысына қабілеттілікті қалыптастыру дәйектілігін сақтау, студенттерге өз дағдыларын көрсетуге мүмкіндік беру және теориялық білім мен дағдыларды шоғырландыруға ықпал ету, зерттеу дағдыларын қалыптастырудағы өндірістік тәжірибенің маңыздылығы көрсетілген.
Диплом алдындағы практика болашақ түлектердің кәсіби қызметте зерттеу тәсілдерін қолдануға дайындық деңгейі мен дәрежесін анықтайды. Сондай-ақ, ЖОО-да оқудың барлық уақытында ғылыми жетекшінің студенттермен жеке жұмысы маңызды. Студенттердің ғылыми қызығушылығын қалыптастыру процесіне әр түрлі студенттік іс-шаралар ықпал ете алады: ғылыми үйірмелер; ғылыми-зерттеу жобаларын орындау; жыл сайын ғылыми, практикалық конференцияларға қатысу; докторанттардың диссертациялық зерттеулерін талқылау бойынша дөңгелек үстелдер; әртүрлі деңгейдегі іс-шараларға, мысалы, ғылыми семинарларға, симпозиумдарға, олимпиадаларға, конкурстарға, көрмелерге, жастар форумдарына, республикалық конкурстарға қатысу ықпал етуі мүмкін.
Ғылыми-зерттеу қызметінде жоғары нәтижелерге қол жеткізген талантты студенттерді өндіріске одан әрі енгізу үшін олардың ғылыми әзірлемесін іске асыруға мүмкіндік жасау керек. Арнайы марапаттармен, ақшалай сыйлықтармен, гранттармен, құрметті дипломдармен, шетелдік ғылыми тағылымдамалармен, атаулы стипендиялармен, еліміздің әртүрлі өңірлеріне, жақын және алыс шет елдерге тегін экскурсиялық сапарлар ұйымдастырумен, оларды көтермелеумен көтермеленуге тиіс үздік студенттер, магистратураға, докторантураға одан әрі түсу үшін ұсыныстар жасау керек. Студенттер мұндай іс-шараларды және ғылыми-зерттеу қызметіне белсенді қатысуды нақты перспектива және болашақ практикалық және кәсіби қызметке дайындық ретінде қабылдайды, сондықтан зерттеулердің көпшілігі тәжірибеге бағдарланған болуы керек, ал тақырып аймақ, қала, елді толғандыратын мәселелер аясында жасалуы керек.
Жүргізілген талдау оқу процесін құрудың өнімді нұсқасының үлесін арттыру қажеттілігін анықтады. Мақалада жоғары оқу орындарының білім беру ортасында студенттердің ғылыми қызығушылығын қалыптастыруға әсер ететін факторлардың өзара әрекеттесуі қарастырылады.
